Nie wszystkie umowy pożyczki i kredytu udzielane osobom fizycznym podlegają pieczy prawa konsumenckiego. Dla umów pożyczek kwoty większej od 80 tys. zł zastosowanie mają przepisy prawa bankowego.

Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie.

Umowa kredytowa określa:

1. strony umowy,
2. kwotę i walutę kredytu,
3. cel, na który kredyt został udzielony,
4. zasady i termin spłaty kredytu,
5. wysokość oprocentowania i warunki zmiany
6. sposób zabezpieczenia spłaty kredytu,
7. zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu,
8. terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych,
9. wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje,
10. warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy.

Brak zdolności to brak kredytu

Bank uzależnia przyznanie kredytu od zdolności kredytowej kredytobiorcy. Przez zdolność kredytową rozumie się zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminach określonych w umowie. Kredytobiorca jest obowiązany przedłożyć na żądanie banku dokumenty i informacje niezbędne do dokonania oceny tej zdolności.

Wykorzystanie kredytu przez kredytobiorcę może następować w różny sposób, w zależności od uzgodnionej przez strony tzw. techniki kredytowania. Umowa może np. przewidywać otwarcie przez bank odrębnego rachunku kredytu i przelanie na ten rachunek sumy kredytu (jednorazowo lub w kilku tzw. transzach). Umowa może także przewidywać, iż suma kredytu zostanie przelana na rachunek bankowy kredytobiorcy, co jest równoznaczne z wykorzystaniem kredytu. I wreszcie, strony mogą się umówić, że kredytobiorca będzie uprawniony do kierowania do banku dyspozycji płatniczych, których realizacja przez bank skutkować będzie powstaniem tzw. salda debetowego na rachunku bankowym (overdraft) - w takim przypadku wykorzystanie kredytu następuje z chwilą zrealizowania przez bank tego rodzaju dyspozycji. Oddanie do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych ma charakter czasowy. Świadczenie kredytobiorcy polega na zapłacie prowizji z tytułu udzielenia kredytu oraz odsetek od kwoty kredytu faktycznie wykorzystanego.

W czasie obowiązywania umowy kredytu kredytobiorca jest obowiązany przedstawić - na żądanie banku - informacje i dokumenty niezbędne do oceny jego sytuacji finansowej i gospodarczej oraz umożliwiające kontrolę wykorzystania i spłaty kredytu.

W przypadku niedotrzymania przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu albo w razie utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej bank może obniżyć kwotę przyznanego kredytu albo wypowiedzieć umowę. Termin wypowiedzenia, o ile strony nie określą w umowie dłuższego terminu, wynosi 30 dni, a w razie zagrożenia upadłością kredytobiorcy - 7 dni. Wypowiedzenie umowy kredytu z powodu utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej lub zagrożenia jego upadłością nie może nastąpić, jeżeli bank zgodził się na realizację przez kredytobiorcę programu naprawczego. Bank jest również obowiązany niezwłocznie powiadomić, w sposób określony w umowie, osoby będące dłużnikami banku z tytułu zabezpieczenia kredytu, jeżeli kredytobiorca opóźnia się z jego spłatą. Umowa kredytu może także określać, że od kredytu postawionego do dyspozycji kredytobiorcy i przez niego niewykorzystanego przysługuje bankowi odrębna prowizja.

W przypadku gdy strony ustaliły termin spłaty kredytu dłuższy niż rok, kredytobiorca może wypowiedzieć umowę z zachowaniem terminu trzymiesięcznego.

Ważne!

Zasady oprocentowania kredytu określa umowa kredytu, z tym że w razie stosowania stopy zmiennej należy określić w umowie kredytowej warunki zmiany stopy procentowej kredytu, a następnie powiadomić w sposób określony w umowie kredytobiorcę, poręczyciela oraz, jeżeli umowa nie stanowi inaczej, inne osoby będące dłużnikami banku z tytułu zabezpieczenia kredytu o każdej zmianie stopy jego oprocentowania

Jak zawrzeć dobrą umowę kredytu

Podpisując umowy o kredyt wpadamy w różne pułapki. Wynika to z faktu, że niedostatecznie analizujemy treść samej umowy, a tym bardziej jej nie negocjujemy. Tymczasem jest to niezbędne, aby w przyszłości uniknąć kłopotów ze strony wierzyciela.

Regulacje fundamentalne

Prawo bankowe, choć generalnie lakoniczne w treściach odnoszących się do zasad sporządzania umowy kredytowej, zawiera jednak pewne regulacje zasadnicze i nawet we wzorze umowy narzucanej klientowi bankowi nie wolno uregulować ich mniej korzystnie. Jeśli jednak do tego dojdzie, taki zapis umowy będzie z mocy prawa nieważny.

Prawo bankowe wskazuje na minimalną treść umowy kredytowej(omówione powyżej). Jest to regulacja dosyć ogólna. Dlatego powinniśmy zwracać na umowę szczególną uwagę. W szczególności chodzi o kwotę i walutę kredytu, cel, na który kredyt został udzielony, zasady i termin spłaty kredytu, terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych, wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje.

Aby nie narazić się na zupełną dowolność postępowania banku, podpisanie umowy powinniśmy poprzedzić bardzo dokładną analizą jej treści, która dotyczy wszystkich podstawowych elementów, które zgodnie z prawem bankowym umowa kredytowa powinna zawierać.

Kwota kredytu

Jeśli kredyt udzielony jest w złotych, z tą częścią umowy kredytowej wiąże się stosunkowo najmniej pułapek. Zarówno bowiem waluta, jak i kwota kredytu jest precyzyjnie w zapisach wyrażona. Z praktycznego punktu widzenia wątpliwości mogą mieć miejsce tylko gdy w grę wchodzi kredyt z opcją zapłaty odsetek z góry. Takie rozwiązania stosowane są głównie w przypadku krótkoterminowych kredytów na dowolny cel, a umowa zakłada możliwość pobrania przez bank należnych mu odsetek w ten sposób, że potrąca je od razu z kwoty kredytu. Komplikacje mogą powstać przy kredytach walutowych, zwłaszcza w przypadku ich przewalutowania - dotyczą one wtedy samej kwoty kredytu. Warto zatem zadbać, aby umowa wyraźnie określiła zasady ustalenia nowej kwoty kredytu przy zmianie waluty.

Cel kredytu

Ta kwestia ma szczególne znaczenie w przypadku kredytów budowlanych czy inwestycyjnych. Jednoznaczne wskazanie celu (celów), na jaki kredyt ma być przeznaczony, ma duże znaczenie dla obu stron umowy. Musimy wiedzieć, że naruszając postanowienia zawarte w umowie damy bankowi prawo do żądania natychmiastowej spłaty całego kredytu. Oznacza to, że brak jasnych regulacji w umowie umożliwi bankowi daleko posuniętą arbitralność oceny i może narazić nas na nieprzyjemności. Warto zatem w umowie doprecyzować cele kredytu.

Zabezpieczenie kredytu

W zależności od rodzaju kredytu, różne będzie jego zabezpieczenie stosowane przez bank. Jeśli kredyt ma być udzielony na bieżące potrzeby przykładowo kredyt konsumpcyjny, czy kredyt odnawialny, bank zazwyczaj jako zabezpieczenie zażąda weksli in blanco z deklaracją wekslową, zastawu na rzeczy ruchomej czy poręczenia osób trzecich. Kredyty hipoteczne z kolei, będąc kredytami długoterminowymi, najczęściej zabezpieczane są w oparciu o hipotekę albo przewłaszczenie. Sposób ujęcia w umowie zabezpieczenia kredytu przesądza często o dodatkowych kosztach obsługi kredytu oraz ryzyku arbitralnej decyzji o egzekucji podjętej przez bank.

W UMOWIE UNIKAJ ZAPISÓW

■ Jeżeli w okresie spłaty kredytu nastąpi istotna zmiana kursu waluty kredytu, co będzie w ocenie banku skutkowało poważnym zagrożeniem spłaty kredytu - bank będzie uprawniony do wystąpienia do klienta z wnioskiem o dokonanie przewalutowania kredytu na inną walutę - nie wiadomo, jaka zmiana kursu jest istotna, ani jakie zagrożenie spłaty poważne

TERMIN SṔATY

W umowie należy jasno określić termin spłaty zobowiązania i jego rat. Należy również wyraźnie ustalić, co strony rozumieją przez ten termin, a także zagwarantować sobie obowiązek powiadamiania stron o powstałych nieścisłościach w rozliczeniach.

Wysokość prowizji

Prowizja banku za udzielenie kredytu jest kwestią umowną. Bank może ją stosować albo nie. Może też różnicować wysokość marży i to zależnie od różnych okoliczności. Najczęściej jest to uwarunkowane stażem i pozycją klienta w danym banku, oceną stopnia ryzyka kredytowego albo uzależnione od terminu, na jaki kredyt ma być udzielony, lub waluty kredytu. W przeciwieństwie do kredytów konsumenckich banki mają tu pełną swobodę zarówno co do zakresu stosowania takich marż, jak i sposobu ich ustalania. Co prawda prawo bankowe wymaga, by, jeśli bank stosuje prowizję, znalazło to swój wyraz w treści umowy kredytowej, ale w rzeczywistości można się spotkać z nierzadką praktyką, że w umowie kredytowej zawarty jest tylko lakoniczny zapis, np.: za udzielenie kredytu bank pobierze od kredytodawcy prowizję. Często bank odsyła również do wewnętrznych tabeli i opłat czy regulaminów.

Problemy ze spłatą kredytu

Należy pamiętać, że bankowi nie zależy na tym, abyśmy nie spłacali kredytu. Dlatego zdarza się, że bank wraz z kredytobiorcą będzie szukał najlepszego rozwiązania. Najczęściej w takiej sytuacji dostosowuje się wysokość miesięcznej spłaty do nowej pogorszonej zdolności kredytowej dłużnika - zazwyczaj poprzez wydłużenie okresu trwania umowy, np. z trzech lat do pięciu lat. Gdy nie spełnimy żądania banku i nie spłacimy całej należności wraz z odsetkami, bank przystąpi do egzekucji zabezpieczenia.

Kredytobiorca powinien więc zawsze pamiętać, że postanowienia zapisane w umowie są bardzo ważne. Warto zatem umowę kilkukrotnie przestudiować, a wszystkie nasze wątpliwości z nią związane wyjaśnić jeszcze przed jej podpisaniem.

Ważne!

Bank jest obowiązany niezwłocznie powiadomić, w sposób określony w umowie, osoby będące dłużnikami banku z tytułu zabezpieczenia kredytu, jeżeli kredytobiorca opóźnia się z jego spłatą

́UKASZ SOBIECH
źródło: GazetaPrawna.pl, 13-15.07.2007

termin spłaty kredytu, prowizje, kwota kredytu, oprocentowanie kredytu, zdolność kredytowa, kredyty bankowe, umowa kredytowa